Đình làng cự Đà- xã Hoằng Đức di tích nghệ thuật cổ

Từ thế kỷ XI cụ Mỹ Long vốn gốc người làng Tử Đà thuộc xã Hà Khê- huyện Thanh Oai- Hà  Tây (nay là thành phố Hà Nội) đã mang theo một số người dòng họ Nguyễn- Trưởng- Hoàng- Tống- Phạm vào khai phá vùng đất mới đó là làng Cự Đà ngày nay.

Trải qua thế kỷ XII, thế kỷ XIII, XIV và nhiều thế hệ nối tiếp đã tạo dựng nên bề dày lịch sử.

Đến năm 1572 dưới Triều Lê Anh Tông niên hiệu Hồng Phúc, làng Cự Đà được ghi vào danh sách " Ngọc Lục" đồng thời vua Anh Tông Ban tặng sắc phong, tuyên dương công trạng cụ Mỹ Long. Là người mở đất, trở thành Vị Thành Hoàng , vị thánh của Trang Cự Đà.

Đến năm Minh Mệnh thứ 21(1841) Thánh Tổ nhân Hoàng Đế, làm lễ khánh tiết đã tăng lên một bậc Bảo an- chính trực cho phép nhân dân làng Cự Đà- xã Tử Đà- huyện Hoằng Hóa được thờ phụng Thần như cũ.

Đạo sắc năm Thiệu Trị thứ tư, 1844 ghi rõ công lao vị Thành Hoàng Tử Đà, đã có công giúp nước, che trở cho dân- là vị thần linh thiêng, vào các kỳ lễ tiết để đội ơn. Ban sắc phong cho phép phụng thờ.

Sách lịch Triều gia phả có ghi vùng đất Tử Đà có nhiều vị học giỏi đỗ đạt cao. Nhưng việc lưu giữ có nhiều khiếm khuyết nên chỉ còn ghi lại 18 vị đổ cử nhân, 28 vị đỗ tú tài. Tên tuổi các vị được vinh thờ ở văn chỉ, vỏ chỉ và tại đình làng.

Trải qua nhiều thế kỷ, nhiều thế hệ đã tạo dựng một vùng quê phát triển về kỹ thuật thâm canh lúa, hoa màu và tinh thần hiếu học. Từ đó những công trình ý nghĩa, những biểu tượng lịch sử, đã được xây dựng để ghi nhớ công lao to lớn của các thế hệ đi trước và các vị Tổ của các Dòng họ trong làng. Đó là ngôi Đền chung được xây dựng từ thế kỷ XI.

Những đôi câu đối khắc chữ Hán, hàng cột hiên trước Đình, thể hiện lòng tự hào, tình yêu quê hương đất nước của nhân dân làng Cự Đà thật đằm thắm

Đất văn hiến lễ nghi sang trọng

                                       Lời hát đẹp thuở Thái Bình

Lý nhân vi mỹ dân phong Thịnh

Vương Đạo võ biến đế huấn ngao

Nghĩa là: Luân lý là cái đẹp nhân dân hưng Thịnh, Đạo vua mạnh vô cùng thấm nhuần rộng khắp. Đình làng Cự Đà xây dựng trong bối cảnh dân làng hưng thịnh, đất nước sống trong cảnh hòa bình).

Đến năm 1944 ngôi đền được được trùng tu; bên cạnh ngôi đình là một giếng nước cổ hình tròn có hồ nước rộng; bên trái đình là đền thờ Thành Hoàng làng; trước Đền nội tiếp có văn chỉ, võ chỉ tức là nơi làng văn, làng võ thường xuyên hội họp.

Trải qua năm tháng thăng trầm của lịch sử, nhưng đời sống và tinh thần vẫn mãi trường tồn trong tâm trí của người dân Cự Đà tinh thần văn hóa vẫn được phát huy ngày một phong phú thấm đẫm vào từng suy nghĩa, nếp sống của từng gia đình, dòng họ. Bức Đại tự Triều Nguyễn  Phong tặng làng Cự Đà " Mỹ tục khả gia" là biểu tượng tinh thần đó. Hiện nay đình được công nhân là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp Tỉnh và tổ chức Lễ hội kỳ phúc đầu xuân vào ngày 07/2 Âm lịch.

                                                          Đình làng Cự Đà

Đền thờ Thành Hoàng làng Cự Đà